కార్తీక మాస మహాత్మ్యం

కార్తీక మాస మహాత్మ్యం

అనేక పురాణాల ప్రకారం అన్ని మాసాలలో కార్తీక మాసం ప్రత్యేకంగా పరిగణించబడుతుంది.

ఏకతః సర్వతీర్థాని సర్వదానాని చైకతః ౧౯.
ఏకతో గోప్రదానాని సర్వే యజ్ఞః సదక్షిణాః ।
ఏకతః పుష్కరే వాసం కురుక్షేత్రే హిమాలయే ౨౦.
ఏకతో మధురాతీర్థే వారణస్యాం చ శుకరే ।
ఏకతః కార్తీకో వత్స సర్వదా కేశవప్రియః ౨౧ ।

ఈశ్వరుడు తన కుమారుడైన కార్తికేయతో, ఈ మాసం విష్ణుమూర్తికి ఇష్టమైన మాసం కాబట్టి తీర్థ స్నానం, యజ్ఞం, దానము మొదలైనవన్నీ ఒకవైపు మరియు కార్తీక మాసం యొక్క ఆశీర్వాదాలు మరొక వైపు ఉన్నాయని చెప్పాడు.

ప్రథమ - బలి ప్రతిపద, గోపూజ

గుజరాతీ మరియు రాజస్థానీ క్యాలెండర్లలో కార్తీక ప్రథమ కొత్త సంవత్సరంగా గుర్తించబడింది.
బలి చక్రవర్తి భూలోకానికి సింబాలిక్ తిరిగి లేదా సూక్ష్మంగా తిరిగి వచ్చిన రోజు ఇది.
బలి ఒక అసురుడు (ధృవుని ముత్తాత) అతను గొప్ప విష్ణు భక్తుడు. ఒకసారి వామనునిగా విష్ణువుకు తన భూమిని మొత్తం ఇచ్చాడు, అప్పుడు అతను కనీసం సంవత్సరానికి ఒకసారి తన రాజ్యాన్ని సందర్శించాలని కోరికను వ్యక్తం చేశాడు, ఆ రోజునే బలి మనందరినీ చూడటానికి తిరిగి వస్తాడు. ఈ రోజున, ప్రజలు బాలికి వివిధ మార్గాల్లో తమ గౌరవాన్ని అందిస్తారు, ఇవి ప్రాంతాలకు సంబంధించినవి.

ఈ రోజున చాలా కుటుంబాలలో లక్ష్మి మరియు కుబేరులను కూడా పూజిస్తారు.

లక్ష్మీదేవి కోసం మంత్రం

నమస్తే సర్వదేవనాం వరదాసి హరిప్రియే
యా గతిస్త్వత్ప్రపన్నానాం సా మే భూయాత్త్వదర్చనాత్

కుబేరుని కోసం మంత్రం

ధనదాయ నమస్తుభ్యం నిధిపద్మాధిపాయ చ
భవన్తు త్వత్ప్రసాదాన్మే ధనధాన్యాది సంపదః

గోవర్ధన పూజ

అదే రోజున గోవర్ధన పూజ కూడా ఆవుల క్షేమం కోసం నిర్వహిస్తారు, దానిపై మనిషి శ్రేయస్సు ఉంటుంది. ఆవు మరియు మనిషి మధ్య సహజీవన సంబంధం చాలా పవిత్రమైనది మరియు రక్షించబడాలి.

గోవర్ధనధరాధర్ గోకులత్రాణకారక
కృష్ణబాహుకృతచ్ఛాయ గవాం కోటి ప్రదో భవ

గో పూజ మంత్రం

లక్ష్మీర్యా లోకపాలనాం ధేనురూపేణ సంస్థా ॥
ఘృతం వహతి యజ్ఞార్థే మమ్ పాపం వ్యాపోహతు

ద్వితీయ - భ్రాతృ ద్వితీయ / భగినీ ద్వితీయ
ఒకే తల్లికి తోబుట్టువులుగా జన్మించిన అన్నదమ్ముల మధ్య బంధాన్ని బలోపేతం చేసే రోజు ఇది. వారు గర్భాన్ని పంచుకున్నారు. ఈ రోజున సోదరులు మరియు సోదరీమణులు ఒకరికొకరు దీర్ఘాయువు కోసం ప్రార్థిస్తారు. సూర్య-అర్ఘ్య ఇద్దరూ ఈ ఉద్దేశ్యంతో ఇచ్చారు.
సోదరులు తమ సోదరి ఇంటికి వెళ్లి భోజనం చేయడానికి అన్ని ప్రయత్నాలు చేయాలి. ఇది వారికి ఒక నిర్దిష్ట ప్రత్యేక బలాన్ని ఇస్తుంది. సోదరులు కూడా వారి సామర్థ్యాన్ని బట్టి వారి సోదరీమణులకు దానాన్ని ఇవ్వాలి.

శుక్ల ఏకాదశి - ప్రబోధిని ఏకాదశి లేదా ఉత్థాన ఏకాదశి

ఇది చాతుర్మాస్య కాలం ముగిసినట్లు సూచిస్తుంది మరియు ఈ రోజున విష్ణువు తన విశ్వ నిద్ర నుండి మేల్కొంటాడు.

శుక్ల ద్వాదశి - ఉత్థాన ద్వాదశి
తులసీ దేవి మరియు ధాత్రీదేవికి శ్రీకృష్ణుని వివాహం
ఈ రోజున, ధాత్రి (జాతికాయ మొక్క) మరియు తులసి విష్ణువును వివాహం చేసుకుని, అతనితో కలిసి వైకుంఠ లోకానికి అధిరోహించారు. శిలిగ్రామ శిలలో తులసి మరియు జామకాయ ఆకును ఉంచడం ద్వారా శ్రీమహావిష్ణువు అనుగ్రహం పొందడానికి ఈ రోజును పండుగగా జరుపుకుంటాము.

కార్తీక పూర్ణిమ / త్రిపురం ఉత్సవం

కార్తీకం పూర్ణిమాయాం తు కుర్యాత్త్రైపురముత్సవం ।।
దీపో దేయోయవశ్యమేవ సాయంకాలే శివాలయే ।। 33..
దదద్దీపం పూర్ణిమాయాం సర్వపాపైః ప్రముచ్యతే ।। 39..
పూర్ణమాస్యాం తు సంధ్యాయాం కర్తవ్యస్త్రీపురోత్సవః ।।
దద్యాదనేన మంత్రేణ ప్రదీపాంశ్చ సురలయే ।।40।।
కీటః పతంగా మశకశ్చ వృక్ష జలే స్థల యే విచారంతి జీవః ।।
దృష్టా ప్రదీపం న చ జన్మభాగినో భవన్తు నిత్యం శ్వపచా హి విప్రాః । 41..

శివుడు త్రిపురాసురుడిని సంహరించిన రోజు మరియు దీపోత్సవాలు మరియు దీపారాధనలు శివాలయాల్లో జరుగుతాయి, శివుని కీర్తిస్తూ దీపాలు వెలిగిస్తారు. దీపం వెలిగించడం వల్ల కాంతి లభిస్తుంది మరియు అన్ని జీవులు (కీటకాలు, ఈగ, మొక్కలు మొదలైనవి ఈ కాంతిని చూసే శివుని దయతో ఉన్నత జన్మకు వెళతాయి)

కృష్ణ ఏకాదశి

ఈ తిథి నాడు శ్రీపతి రూపంలో ఉన్న విష్ణువు పూజ చేస్తారు. తిల (నువ్వు)పై ఏర్పాటు చేసిన కలశంలో విష్ణువును ఆరాధిస్తారు. ఈ తిథిలో గోదానాలు కూడా చేస్తారు.

భీష్మ-పంచక వ్రతం

భీష్మ - పంచక అనేది కార్తీకమాసంలోని కృష్ణ ఏకాదశి నాడు ప్రారంభమయ్యే వ్రతం. ఈ రోజు భీష్ముడు, బాణాల మంచం మీద పడుకుని, గంగా జలాలు ఉద్భవించిన భూమిలో బాణం వేసిన అర్జునుడి నుండి నీరు త్రాగమని అభ్యర్థించాడు.

ఈ రోజున భీష్ముడు ఆజన్మ-బ్రహ్మచారి - జీవితాంతం బ్రహ్మచారి మరియు జ్ఞాని అయినందున తర్పణం ద్వారా ఆయనకు నివాళులు అర్పిస్తారు.

ఈ తర్పణం ద్వారా మనం మన 'పాప-పురుషులు' (పాప సామాను) కూడా కడుక్కోవచ్చు. వ్రతాలతో కూడిన కార్తీక మాసం భీష్మ-పంచక లేకుండా అసంపూర్ణంగా పరిగణించబడుతుంది.

దీపోత్సవాలు

కార్తీక మాసంలో, భారతదేశం అంతటా, ప్రత్యేకంగా దక్షిణ భారతదేశంలోని అనేక దేవాలయాలు దీపోత్సవాలను నిర్వహిస్తాయి (ఆలయంలో మరియు చుట్టుపక్కల వందలాది దీపాలను వెలిగించడం). ఈ మాసంలోని కృత్తిక నక్షత్రంలో కార్తికేయుని జననం జరుగుతుంది, ఆ రోజున కూడా దీపోత్సవాలు జరుగుతాయి.